Semah nedir?

[Admin]

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]Semah nedir?
 

   Bizim     Semahımız ?lahi bir aşktır...” Semah; Aleviler’in ibadeti olan Cem’in
ayrılmaz bir parçasıdır. Semah; Cem’in belli bir aşamasında dedenin
işareti ile bağlama eşliğinde kadın ve erkek canların çalınan nefesler
eşliğinde birlikte yaptıkları dinsel törendir.....

Semah dönmek, Aleviler’in ibadeti olan Cem içinde yapılan 12 hizmetten
birisidir. Semah dönen canlar; duygunun, sevginin, aşkın dorukta olduğu
adeta ayrı bir dünyaya yolculuk edildiği bir trans halini yaşarlar.
Aleviler Cem gibi Semahında kaynağının Kırklar Meclisi’nden geldiğine
inanırlar. ?nanışa göre Hz. Muhammet, Miraç dönüşü Kırklar Meclisi’ne
uğrar. Selmani Farisi bir üzüm tanesi ile içeri girer ve Hz.
Muhammet’e; “Ey yoksulların hizmetçisi! Bu üzüm tanesini bize
paylaştır.” Der. Cebrail bir tabak getirir ve Hz. Muhammet onun içinde
üzüm tanesini ezip şerbet yapar. Bu şerbet, Kırklar’dan birinin
dudağına değince tümü kendinden geçer; kalkıp; “ya Allah”diyerek semah
döner. Semah o gün bugündür erenler meclisinde dönülür. Horasan’dan
Anadolu’ya süren yolculukta semahın pirliğini yapan Hünkar Hacı Bektaş
Veli el Horasani; “Semah, Ariflerin aleti, Muhiplerin ibadeti,
Taliplerin maksududur. Hakka ki, bizim Semahımız oyun değildir, ilahi
bir sırdır, mecazi değildir.” der. Anadolu, hangi ulustan, hangi
ırktan, hangi inançtan olursa olsun bütün insanlara, bütün dervişlere,
bütün ermişlere, bütün uluslara kapılarını ardına kadar açmış derin
sevgi ve saygı göstermiş insanların yurdudur. Anadolu insanı ile
Anadolu tarihi bir bütündür. Anadolu insanı, başkalarından aldığına
kendi özelliklerini de katmış, yoğurmuş yeni bir sentez oluşturmuştur.
Çok tanrılı, tek tanrılı bütün dinler Anadolu’da buluşmuş, karışmış
kaynaşmış yeni bir inanç, yeni bir düşünce tarih sahnesine çıkmıştır.
Alevi Semahı bu tarihsel birlikteliği en yalın bir tarzda bize ifade
etmektedir. Bakın bir Avrupalı sanat bilimci bu oluşumu nasıl
değerlendiriyor: “Bir Avrupalı olarak Bektaşi semahlarına baktığım
zaman neler gördüğümü ve neler hissettiğimi size gönlümce tek tek
anlatmak istedim. Dünyanın hiçbir yerindeki halk danslarında
rastlanmayan ana unsurları söylemek istiyorum. ?lkin bir önyargı
içindeydim. Ama daha ilk semahı seyrederken bir şok geçirdim. Çünkü
dünyanın neresinde olursanız olun, hangi halk danslarını seyrederseniz
seyredin, mutlaka beğenirsiniz, seversiniz, ancak bu dansları rahat
koltuğunuzdan “sadece seyredersiniz”. Ama semahta öyle değil, daha ilk
anda müzik sizi kendi iç ritmi ile büyülüyor ve giderek oturduğunuz
yerden semaha katılıyorsunuz. Aslında yerinizdesiniz, ama değilsiniz.
Semahın düşüncesindesiniz, ayağınız, kollarınız semahçılarla eş,
yüreğiniz onlarla aynı çoşkuda ve semaha katılıp gitmişsiniz. Bütün
bunlar farkında olmadan, yani sizin elinizde olmadan oluşuyor.
Semahlarda solo yok, yani oyunu idare eden (yöneten) ne bir kadın var,
ne de erkek. Alçak gönüllülüğün böylesi, sıradanmış gibi gözükmesi,
doğallığı, bütün dünya danslarını imrendirecek bir biçimde, hele hele
kadın ve erkeğin farklılaştırılmaması, eşitliği kadına, erkeğe değil
insana saygı, somut bir hayranlıkla izliyorsunuz, ayırımsız.
Semahlardaki her düşünce, her ana fikir bu dünyanın efendisi olan
insanla çözüme ulaştırılması açısından birden bire dünya halk
danslarından farklılaşmasını sağlamaktadır. Böylece günümüz insanının
varamadığı bu hümanizmaya, ta karanlık XIII. yy. dan bugüne pırıl pırıl
parlayarak devamlılığını sürdüren Alevi semahları iç dinamizmini
mutlaka Hacı Bektaş Veli’nin felsefesiyle beslemiştir. Bu semahlar ne
bir danstır ne ritüeldir. Bu semahlar insanın bu dünyadaki varlığını
anlatan dans destanlarıdır. içi insan sevgisiyle dolup taşan destanlar
dizisi. Bu anlatım biçimindeki saf ve temiz paklık insanı yüreğinden
vurmaktadır. Birlikte barış, birlikte dostluk ve kardeşlik, birlikte
sevgi bugün dünyamız insanının söyleyip söyleyip de bir türlü
varamadığı duraktır. Bu sözcükler Batı’da yalnızca kitaplarda kaldı,
bir de insanların özlemlerinde. Doğa ile farklılaşmadan, ona, yaşama
yabancılaşmadan, yaşamın tüm gerçeklerine, karmaşıklığa meydan
vermeden, sanki onun kadar sade ve arınmış doğadan damıtılmış el- kol-
beden ve ayak hareketleri tekrar doğaya yönelen bir anlatım sadeliğinde
kendi hümanizminin felsefesini bize alçak gönüllüce sunmasıdır ki biz
seyirciyken bile kendimizi semahın ta içinde bulur ve eylemine farkında
olmadan katılırız. “Destan” dedim ama benim destan tarifimde bir başka.
Hangi topluluğun destanına bakarsanız bakın, mutlaka bir ok, yay,kavga,
bir savaş ve ardından barış gelir. Ama bu destanda kavgadan, savaştan
eser yoktur. Sevgi vardır, aşk vardır, kardeşlik vardır, hayatı her
yönü ile insan kardeşlerle paylaşmak vardır. Mutlaka hayatta acılarda
vardır. Ama semahlardaki acılar insan yüreğinin bir yaşam çoşkusudur.
Öldürücü, yok edici değildir. Hele bencillik, övünme hiç yoktur.
Bencillik bireyseldir. Semahlarda bireysel fikri ya da ona benzerini
bulmak mümkün değildir. Topluluk kutsaldır. O toplulukta herkes
saygındır. Herkes herkese bir birey olarak sevgi ve saygı doludur.
Herkes birbirinin koruyucusudur. ?şte semahları seyrederken bu
özlemleri yüreğinizde duyuyorsunuz. Tarihçiyseniz, tarih okursunuz
adeta. Sosyologsanız, semahlarda o toplumun yaşama biçimini
öğrenirsiniz, felsefesini öğrenirsiniz. Bir kültür adamı iseniz insanın
ne olduğunun nasıl olması gerektiğinin bilincine varırsınız. Hatta
yalnızca sıradan bir insan olduğunuzda galiba semahlarda Tanrı’nın
insana bağışladığı koca ve güzel bir dünya bulursunuz, kendinizce,
gönlünüzce.”
SEMAH ÇEŞİTLERİ HAKKINDA KISA BİLGİLER Alevi
semahlarında bağlama belirleyici olmasına karşın Çepni Aleviler’de 12
çalgı bulundurulur. Bu 12 saz aynı türden olabileceği gibi değişik
türlerden de olabilir. Semahın belli sayıda kişilerle dönülmesine özen
gösterilir. 2-4-8-10 veya 3-5-7-12 gibi sayı kümelerine denk düşürmeye
çalışılır. Semaha genellikle ilk önce 4 can semaha kalkarak başlanır.
Semah sırasında ayaklar çıplaktır. Kadınların başı eşarplıdır.
Erkeklerde baş açık, ayak çıplaktır. Dede makamı kutsal makamdır. O
makama semah dönülürken sırt dönülmez. Üstelik secde edilir. Alevi
semahlarındaki renklilik, Anadolu’daki renkli kültürel zenginliğin bir
yansımasıdır. Bu renklilikte; Kerbela’da haksızlığa karşı boyun eğmeyen
Hz. Hüseyin’i, Türkmen kocası Dede Korkut’u, Pir Sultan Abdal’ı ve son
Ata’yı bulmak olasıdır.
1) KIRKLAR SEMAHI Kökenini, Kırklar Cemi’nden
alan Semahtır. Aleviler arasında en yaygın semahtır. Hz. Muhammet’in,
Hz. Ali’nin ve kadın- erkek canların yer aldığı 40 kişinin bulunduğu
Kırklar Meclisi’ni sembolize eder. Üç zamanlıdır. Dua, ağırlama ve
yeldirme (hızlı) bölümlerden oluşur. Genellikle cemlerde yaşlı canlar
bu semahı dönerler. Aleviler arasında en yaygın dönülen semahtır.
2) TURNALAR SEMAHI Turna kuşunun, Alevi
edebiyatında özel bir yeri vardır. Turna ile Hz. Ali arasında bir
ilişkinin olduğu varsayılır. Turna semahı, turna kuşunun figürlerine
dayanır. Hareketler; turnanın hareketlerine benzer. Yavaş ve olgundur.
“Yemen ellerinden beri gelirken Turnalar Ali’mi görmediniz mi? Havanın
yüzünde semah dönerken Turnalar Ali’mi görmediniz mi?”
3) KIRAT SEMAHI
Semahların geneli kadın ve erkek canların birlikte dönmesine karşın
Kırat Semahını bacılar dönerler. Bu semahta; güneş çevresindeki
gezegenlerin dönüşü sembolize edilir. Eski Türk inançları Kırat
Semahının düşün eksenini oluşturur. Bu aynı zamanda Türk tarihinde atın
önemine vurgu yapar. “Kırat bu dağları aşmalı bugün Dostun ellerine
düşmeli bugün...”
4) TAHTACI SEMAHI Antalya-
Toros yöresindeki Tahtacı Türkmenler’in döndüğü semaha bu ad verilir.
Bir bacı ile bir erkek can birlikte semah dönerler. Daha fazla kişi ile
dönülen ve adına Tahtacı Semahı denenlerde vardır. Semahlarda, ellerin
yukarıdan alıp aşağıya verme şeklindeki figürü Hak’tan alıp halka
vermek anlamına gelmektedir. Bu sosyal bölüşümdeki adaleti sembolize
eder.
5) TRAKYA SEMAHI Semahlar; bulundukları
yörenin halk dansları ile etkileşim içinde bulunurlar. Bu nedenle
yöresel farklılıklar görülür. Trakya semahları da yöredeki halk
sanatının zaman , zaman etkisini ifade etmektedirler. 
6) URFA SEMAHI Bu semahta Urfa’daki Türkmen
Aleviler’in adeta damıtılarak korunan semahlarıdır. Bunlar içinde en
özgünü ise; Urfa- Kısas Semahıdır. Urfa Semahı da genel özellikleri ile
birlikte biraz Urfa etkisini de taşımaktadır.
7) AFYON SEMAHI Afyon denilince akla
Emirdağ’ın Karacalar Köyü Alevilerinin döndüğü semahlar gelir. Figürsel
olarak belkide Türkistan zaman törenlerine en yakın semahlardır.
Muhammet- Ali Semahı, Sikke Semahı ve llallah Semahı en bilinen Afyon
yöresi semahlarındandır. Kadın ve erkek canlar birlikte semah dönerler.
Genellikle 6 bacı 6 erkek birlikte semaha kalkarlar.
 RODOS SEMAHI Osmanlı döneminde Anadolu’dan
Rodos’a yerleştirilen Alevi Türkmenler’in döndüğü semahlardır. Semah’ın
yerel kültürden etkilenmediğini söylemek olası değil. Bu nedenle Rodos
Semahı; Anadolu- Rodos karışımı bir birleşim sayılır.
9) LADİK SEMAHI
Adını Samsun- Ladik’ten alan Ladik Semahını 8 bacı, 8 erkek can döner.
Semaha şu deyişle başlanır: “Salını salını geldim köyüne Güzeller
başıma toplansın diye Herkes sevdiğini almış yanına Güzeller pazarı
kurulsun diye” 
10) HACIBEKTAŞ SEMAHI Hacı Bektaş Veli’ye
saygı semahıdır. 8-12 can ile dönülür. Sağ el göğüste mühürlenmiş
olarak semaha başlanır. Söylenen nefeslerden birisi: “Değişmek istemem
bin peygambere Yarab dertlilere pir eyle beni”dir. 
11) HUBYAR SEMAHI 5 Bacı 4 erkek can ile
dönülür. Kollar sarkık, öne doğru eğilmiş olarak semaha başlanır. Semah
sırasında; hem kendi, hem daire ekseni etrafında dönerler. Semahlar
içinde ritmik olarak en hareketli dönülen semah sayılır. “Beylerimiz
elvan gönül üstüne Ağlar gelir pirim Abdal Musa’ya Urum abdalları
postun eğnine Bağlar gelir Pirim Abdal Musa’ya...”

Tüm CAN'lara saygıyla ..bilgiyle kalınız.